دانشگاههای کانادا به دلیل قدمت و امکانات بسیار ویژه‌ای که در اختیار دانشجویان خارجی برای تحصیل در کانادا قرار می‌دهند، همواره کانون توجه علاقه‌مندان به تحصیل در خارج قرار دارد.
البته در کانادا اهمیت زیادی به یادگیری داده می‌شود و سیستم آموزش و پرورش کانادا از استانداردهای بالایی برخوردار است. این کشور در مقایسه با میانگین کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، بودجه بیشتری را برای آموزش اختصاص می‌دهد و در بین کشورهای G-8 (انجمن متشکل از هشت کشور ثروتمند جهان) در مقام دوم قرار دارد. از طرفی، کانادا باوجود همسایگی با آمریکا پایین‌ترین نرخ جرم و جنایت را در منطقه دارد و همین موضوع این کشور را تبدیل به مکانی امن برای تحصیل و زندگی در خارج می‌کند.
نکته قابل توجه اینکه شهریه تحصیل در کانادا در مقایسه با انگلیس، استرالیا و نیوزلند پایینتر است. در کانادا برای کمک به هزینه‌های تحصیل بورسیههای بسایری (مخصوصا برای دانشجویان برتر) وجود دارد و بیشتر این بورس‌ها برای مقاطع فوق لیسانس و بالاتر هستند؛ ولی برای مقطع لیسانس نیز تعدادی این بورس‌ها وجود دارد که می‌تواند هزینه تحصیل در کانادا را کاهش چشمگیری دهد.
در کانادا کودکان از ۳ تا ۶ سالگی در مهد کودک‌ها و دوران آمادگی، تحت تعليم و تربيت قرار می‌گيرند. شروع دوره ابتدايی (Elementary School) از ۶ سالگی است. در استان کبک کلاس اول تا ششم و در استان‌های ديگر کلاس اول تا هفتم را دوره ابتدايی می‌دانند. دوره دبيرستان(Secondary School) چهار سال است (کلاس هشتم تا دوازدهم). نظام تحصيلی پيش دانشگاهی در اين کشور به گونه‌ای است که تا قبل از ورود به دانشگاه دانش‌آموزان حدود ۱۲ سال تحصيل می‌کنند. البته در استان اونتاريو برای اخذ ديپلم دبيرستان بايد ۱۳ سال درس بخوانند و دانش‌آموزان شش سال درس به نام دروس علمی اونتاريو (Ontario Academic Credits (OAC را نيز در سال سيزدهم می‌گذرانند.
دانشگاههای کانادا در انتخاب دانشجويان اختيار کامل دارند. شرط ورود به دانشگاه‌ها بر اساس معدل نمرات سال آخر دانش‌آموزان در دبيرستان‌ها است. شرايط پذيرش در دانشگاههای کانادا برای دانشجويان تمام وقت و نيمه وقت يکسان است. در خصوص پذيرش دانشجو برای تحصيلات تکميلی، دانشگاه‌ها بر اساس ضوابط خود اقدام به اين امر می‌کنند. مراکز آموزش عالی در کانادا مستقل هستند و مدارک دانشگاهی را خودشان صادر می‌کنند. اکثر دانشگاه‌ها در کانادا انگليسی زبان هستند، ولی هفت دانشگاه فرانسوی زبان و دو دانشگاه دو زبانه نيز وجود دارد.
۱.دوره‌های هنری و حرفه‌ای برای مدارک Certificate و Diploma: از دوره‌هايی هستند که پس از يک تا سه سال تحصيل به دليل شرط ورود آسان‌تر و نداشتن معدل بالا برای ورود به دانشگاه‌ها در کالج‌ها گذرانده می‌شود.
Bachelor .۲: شامل چهار سال تحصيل تمام وقت است؛ در بعضی رشته‌ها مانند معماری طول اين دوره به پنج سال نيز می‌رسد. در استان اونتاريو به دليل طول دوره دبيرستان که ۱۳ سال است، دوره‌های سه ساله نيز وجود دارند.
۳. Master: برای ورود به اين دوره داشتن مدرک Bachelor با معدل حداقل B ضروری است. در صورتی که دانشجو بخواهد در رشته‌ای غير از رشته قبلی‌اش ادامه تحصيل دهد، بايد تعدادی درس اضافی بگذراند؛ به همين دليل طول دوره‌هایMaster از يک و نيم تا سه سال متغير است. ضمنا در اين دوره دانشجو می‌تواند درس با (Dissertation) پژوهش را مدنظر قرار دهد يا بيشتر به درس پرداخته و در نهايت يک يا دو کار علمی کوچک را پشت سر گذارد.
Ph.D .۴: برای ورود به اين دوره معدل +B يا بالاتر در دوره Master مورد نياز است. علاوه بر اين دانشجو بايد توصيه نامه‌های کتبی استادان قبلی را داشته باشد که توانايی او را برای پژوهش نشان دهد. برای دوره .Ph.D در کانادا دانشجو بايد حداقل سال‌های تحصيلی تمام وقت، گذراندن دروس تعيين شده، گذراندن امتحان جامع (کتبی يا شفاهی يا هر دو) و نوشتن و دفاع شفاهی از پايان نامه پژوهشی را با موفقيت بگذراند. طول متوسط دوره دکتری در دانشگاههای کانادا چهار سال است. در موارد خاصی امکان اخذ مدرک Ph.D. بدون دريافت Master و به صورت انتقال از اين مرحله و تنها با داشتن Bachelor ميسر است.
۱. مدارک Certificate و Diploma و کلیه مدارک دانشگاهی (آکادمیک) ۲ یا ۳ سال تحصیل معادل حداقل ۶۰ واحد به شرط تحصیل پیوسته و همگن که منجر به اخذ مدرکBachelor نمی‌شود، بعد از دیپلم دبیرستانی، “کاردانی” ارزشیابی می‌شود.
۲. مدارکBachelor بعد از دیپلم دبیرستان، “کارشناسی” ارزشیابی می‌شود.
۳. مدارک Master با شرط داشتن کارشناسی، “کارشناسی ارشد” ارزشیابی می‌شود.
۴. مدارک .Ph.D با شرط داشتن کارشناسی ارشد، “دکتری” ارزشیابی می‌شود.
زبان تدریس و تحقیق در دانشگاههای کانادا انگلیسی و در برخی دانشگاههای ایالت کبک کانادا فرانسوی است.
طول دوره‌های زبان در کانادا ۲ ماه تا ۱ سال است. البته گفتنی است با توجه به شرایط دریافت ویزا، شانس اخذ ویزا برای دوره‌های زبان بسیار کم است. هزینه دوره‌ها تقریبا برای هر ترم ۲ ماهه ۱۵۰۰ دلار است.
میانگین هزینه زندگی شامل خوابگاه خورد و خوراک، حمل‌ونقل و غیره را می‌توان ماهانه ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ دلار تخمین زد. اگرچه هزینه‌های زندگی و تحصیل در کانادا براساس شهر محل اقامت و دانشگاه محل تحصیل متغیر است، ولی به طور میانگین می‌توان مبلغی بین ۲۰,۰۰۰ تا ۳۰,۰۰۰ دلار کانادا در سال را در نظر داشت.
تحصیل در کانادا به همراه بورسیه اگرچه اندکی دشوار است، ولی در مقابل دانشجو می‌تواند به دور از دغدغه و فشار مالی به ادامه تحصیل بپردازد. (لیست بورسیه دانشگاههای کانادا در وب‌سایت معتبر topuniversities)
برای ادامه تحصیل از کارشناسی به کارشناسی ارشد، متقاضی حتما باید ۲۲ سال و حداکثر ۲۹ سال سن داشته باشد. برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری باید حداکثر ۳۸ سال داشته باشد.
| دانشگاه | رتبه |
| University of Toronto | ۳۱ |
| McGill University | ۳۲ |
| University of British Columbia | ۵۱ |
| University of Alberta | ۹۰ |
| Université de Montréal | ۱۳۰ |
| McMaster University | ۱۴۰ |
| University of Waterloo | ۱۵۲ |
| Western University | ۲۱۰ |
| University of Calgary | ۲۱۷ |
| Queen's University | ۲۲۴ |
اواسط اردیبهشت ماه تا اواسط شهریور ماه (ماه می تا آگوست).
آیا در تعطیلات آخر سال تحصیلی، دانشگاه محل اقامت در اختیار دانشجو قرار می‌دهد؟ بله، دانشجویان در ایام تعطیلات دانشگاه‌ها می‌توانند از خوابگاه استفاده کنند.
همه دانشجویان در طی تحصیل خود ملزم به داشتن بیمه درمانی هستند. هزینه‌های پزشکی در کانادا بسیار بالاست، به همین دلیل بیمه درمانی توصیه می‌شود. ارزان‌ترین نوع بیمه تقریبا سالی ۴۵۰ دلار است. برخی کمک هزینه‌های تحصیلی بیمه درمانی را هم پوشش می‌دهند.
بیشتر نقاط کانادا چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان را به شکل قابل تفکیک تجربه می‌کند. دمای هوا در اقصی نقاط کانادا کاملا متفاوت است.
با دریافت ویزای تحصیلی کشور کانادا دانشجو می‌تواند تا پایان اعتبار ویزا (معمولا تا پایان دوره تحصیلی میباشد) بدون محدودیت به کانادا سفر کند. پس از دریافت پاسخ مثبت از اداره مهاجرت معمولا ویزای کوتاه مدتی در پاسپورت دانشجو درج می‌شود که به محض ورود به خاک کانادا آفیسر ویزای تحصیلی را برای فرد صادر خواهد کرد.
برای دریافت ویزای دانشجویی متقاضی باید دارای شرایط زیر باشد:
اخذ ویزا برای والدین دانشجو: بستگی به شرایط سفارت در آن زمان و همچنین نظر مسئولی که پرونده را بررسی می‌کند، دارد.
شرایط کار کردن دانشجو در طی تعطیلات دانشگاه: دانشجو در ایام تعطیل می‌تواند کار کند و مشکل خاصی در این خصوص وجود ندارد.
عزیمت دانشجوی متاهل به همراه همسرش: احتمال آن که همزمان دانشجو و همسر وی بتوانند ویزا بگیرند، کم است؛ زیرا باید ثابت کنند بعد از اتمام تحصیلاتشان به کشورشان باز خواهند گشت؛ که شاید در صورت همراهی همسر، اثبات چنین ادعایی دشوارتر شود. به هر حال هر ساله تعداد زیادی دانشجو به همراه همسر خود به کانادا سفر می‌کنند.
آیا ویزای دانشجویی کانادابرای چند بار ورود و خروج است؟ بله، ویزای کانادا برای چند بار ورود و خروج است.
________________________________________________________________________________________________________________________
منبع: پروفسور وحید پرتوی نیا
استاد ریاضی دانشگاه مونترال کبک